سوالات فراوانی در خصوص دلایل نوشیدن آب در هنگام غذا وجود دارد، اما حد اقل در اینترنت، پاسخ جامع و کاملی برای آن پیدا نمی شود، اما خبر خوشحال کننده این است که ما در این مقاله به اهمیت نوشیدن آب در هنگام صرف غذا می پردازیم.
چرا بدن ما نیاز به آب دارد؟
حدود 70% از بدن هر انسانی را آب تشکیل داده و همین موضوع آب را تبدیل به حیاتی ترین عنصر مورد نیاز سلول های بدن کرده است، و تنها راه جذب آب در بدن نوشیدن است، البته در شرایط اورژانسی می توان از طریق تزریق مستقیم در خون، آب مورد نیاز بدن را تامین کرد. آب از دو مولکول هیدروژن و یک مولکول اکسیژن تشکیل شده است که هر دوی اینها بصورت جداگانه برای سوخت و ساز سلول ها ضروی است، در کنار این ها مولکول های دیگر مانند کلر که در نمک خوراکی یافت می شود نیز سهم بزرگی دارد و نقش کلیدی ای را در ساخت هیدروکلوریک اسید (جوهرنمک) ایفا می کنند، ماده ای که اسید معده نام دارد و PH آن برابر 1/5 است. اسید معده نقش مهمی در دناتوره کردن پروتئین ها و آزادسازی آنزیم های گوارشی ایفا می کند. برای جلوگیری از آسیب اسید معده به دیواره معده علاوه بر اینکه بصورت طبیعی هفته ای 2 بار دیواره معده مجددا بازسازی می شود، سدیم بی کربنات که نوعی نمک محسوب می شود در بصورت لایه مخاطی در دیواره معده از آسیب اسید معده در روده و معده جلوگیری می کند، یکی از دلایل مفید بودن نمک خوراکی نیز کمک به کارکرد صحیح غدد تولید کننده عناصر طبیعی بدن است، با این اوصاف نوشیدن آب به خاطر داشتن دو مولکول حیاتی نقش مهمی در متابولیسم بدن ایفا می کند.
بزاق و تامین آب مورد نیاز غذا
قبل از این که به آب موجود در غذاها بپردازیم باید بدانیم که علت ترشح بزاق در دهان چیست، بزاق وظیفه ساخت آنزیم های موثر در هضم چربی ها و قند ها را دارد و علاوه بر این به نرم شدن غذا و قابل هضم تر شدن آن کمک می کند و بخشی از آب مورد نیاز در زمان صرف غذا را تامین می کند.
چرا هنگام خوردن غذا نیاز به آب داریم؟
بیولوژی انسان به گونه ای است که بیشتر میل به گیاه خواری دارد و طبیعت انسان گیاه خوار است، البته گوشت و سایر مواد پروتئینی برای متابولیسم بدن انسان ضروری است و طبیعت گیاهخوار انسان مانع از این نشده است که بشر از خوردن گوشت حضر کند، اما در بیشتر وعده های غذایی انسان آب کافی وجود دارد، بطور مثال موادی مانند خیار،کاهو و گوجه که پایه اساسی سالاد ها هستند از 90% آب تشکیل شده است و سایر گیاهان نیز درصد بسیار زیادی آب در خود دارند، از قدیم نیز بیشتر غذاها با آب فراوان طبخ می شدند و مساله نوشیدن آب در هنگام غذا به اندازه امروز پررنگ نبوده است. بطور مثال در گذشته نان را روغن حیوانی و یا شیر میخوردند و شما در هیچ کجای تاریخ پیدا نمی کنید که نان را بدون مایعات میل کرده باشند، و دلیل این مساله غریزه انسان و موارد اکتسابی در گذر زمان است، در نتیجه برای غذاهایی با درصد آب زیاد مانند سالاد، سوپ، خورشت ها و یا میوه ها نیاز زیادی به آب احساس نمی شود اما در مورد غذاهای خشک این مساله وجود دارد و باید آب را جداگانه در حین غذا نوشید، نوشیدن آب در آغاز یا پایان غذا به اندازه نوشیدن آن در حین غذا موثر نخواهد بود.
آیا نوشیدن آب در حین غذا اسید معده را رقیق می کند؟
همانطور که گفته شد اسید معده از عنصر هیدروکلریک اسید تشکیل شده و این ماده به سرعت و متناسب با حجم و میزان اسیدی بودن و غلظت غذا تولید می شود، به همین دلیل بلافاصله بعد از خوردن و آشامیدن، فرایند تولید آن تنظیم می شود و این مساله که آب موجب کاهش غلظت اسید معده می شود اساسا نادرست است، شما به هر میزان که آب بنوشید و یا غذا بخورید، اسید معده کاملا هوشمند و دقیق تولید می شود و این یکی از نشانه های خلقت سیستماتیک دنیا و انسان است.
فارق از این مساله، در افرادی که اسید معده آنها بصورت نامنظم تولید می شود و نیاز به مصرف دارو های کاهنده اسید دارند، نوشیدن آب می تواند نقش کنترل کنندگی مهمی را ایفا کند و نبود آب فرایند هضم غذا را کند تر و در نتیجه اثرات منفی اسید معده را بیشتر می کند، پس نوشیدن آب به دلیل نرم تر کردن غذا می تواند فرایند هضم را سرعت بخشد.
آیا نوشیدن آب سرد دمای مناسب هضم را پایین می آورد؟
بله، نوشیدن آب سرد می تواند کارکرد غدد درون معده را کمی نامنظم کند و در هضم بد غذا موثر باشد، پس در هنگام غذا خوردن از آب ولرم و یا با دمای حدود 18 درجه به بالا استفاده کنید تا معده وظیفه ی مجزایی برای گرم کردن غذای ورودی را متحمل نشود، البته نوشیدن آب سرد یا انواع بستنی ها در برخی موارد توصیه می شود.
عدم نوشیدن آب هنگام غذا چه ضررهایی دارد؟
عدم نوشیدن آب در حین غذاهای خشک موجب اختلال در گوارش می شود، البته در بسیاری از موارد این اختلال به چشم نخواهد آمد، چرا که معده با ترشح آنزیم های هضم کننده سعی در جبران کمبود آب غذا را دارد اما این مساله در درازمدت می تواند مشکلات گوارشی فراوانی را به وجود آورد، اما نوشیدن آب باعث می شود که معده شما آنزیم های اضافی را برای حل غذای خورده شده بکار نگیرد.
آزمایش خانگی مشاهده تجزیه نان
تصور کنید که یک عدد نان خشک بزرگ را خورده اید، آیا فکر می کنید که عدم نوشیدن آب باعث می شود اسید معده شما غلیط تر شود و نان را زود تر هضم کند؟ ظبیعتا نان برای حل شدن در معده نیاز به آب طبیعی دارد. برای درک بهتر یک عدد نان را با جوهر نمک مخلوط کنید و منتظر نتیجه باشید، همزمان یک نان دیگر را با آب حل کنید، و مشاهده می کنید نانی که درون آب ریحته شده زود تر حل می شود، ممکن است اسید بتواند نان را تجزیه کند اما تاثیر آب را نمی توان در فرایند تجزیه غذاها نادیده گرفت.
نوزادان نیاز به غذا با آب فراوان دارند
از بدو تولد هر انسانی سیستم گوارش آن غذاهایی با آب فراوان را می پذیرد و این موضوع در اکثر پستانداران صادق است، بر خلاف پرندگان که دستگاه گوارش آنها از بدو تولد متناسب با غذاهای بدون آب و یا با آب بسیار کم تنظیم شده است، انسان در نوزادی نیاز به شیر دارد و بیش از 90% شیر مادر را آب تشکیل می دهد، پس از دوره نوزادی و در خردسالی نیز کودک نیاز به غذاهایی با آب فراوان دارد که فرنی،سوپ و انواع پوره ها را شامل می شود و هرگز در هیچ دوره از زندگی یک انسان غذای خشک جایگزین غذاهایی با آب فراوان نمیشود.
معده انسان چطور کار می کند؟
نوشیدن جرعه جرعه آب در هنگام غذا به لاغری کمک می کند
به گفته دبی فتر استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا، نوشیدن جرعه جرعه آب در هنگام غذا می تواند مانع پرخوری شود و همین امر به لاغری افراد کمک خواهد کرد.
سوالات متداول در مورد نوشیدن آب:
آیا نوشیدن آب هنگام غذا ضرر دارد؟
آب رابطه مستقیم با تجزیه و حل غذاهای مصرفی در معده دارد و مصرف آن در هنگام غذا علاوه بر معده به کل دستگاه گوارش کمک می کند، آی معجزه گر درمان یبوست است و مصرف زیاد آن می تواند یبوست را از بیشتر افراد بصورت کامل درمان کند، تاکنون هیچ مطالعه علمی دانشگاهی و پزشکی این موضوع را اثبات نکرده که نوشیدن آب در هنگام غذا مضر است و ادعاها در این باره صرفا نظرات شخصی برخی افراد یا برخی پزشکانی است که بدون ارائه مستندات علمی آن را مطرح کرده اند.
خبرگزاری رسمی صدا و سیما نیز در بخش وبگردی خود می نویسد که ادعاهای مطرح شده در خصوص مضرات آب در هنگام غذا خوردن اساسا نادرست است و نوشیدن آب با غذا به فرایند هضم کمک می کند ” لینک خبر در صدا و سیما”
آیا نوشیدن آب قبل از غذا مضر است؟
منابع متعددی وجود دارد که مضر بودن نوشیدن آب قبل از غذا را نقض می کند اما آخرین اضهار نظر مربوط به تامرا دوکر فرومن نوسنده کتاب ” The Bloated Belly Whisperer” یا ” زمزمه شکم پوف کرده ” که می گوید این نظر که نباید هنگام غذا یا قبل از آن آب نوشید بطور قطع غلط است. علاوه بر این نوشیدن دو لیوان آب ولرم یا گرم پیش از غذا می تواند علاوه بر کمک به جذب و دفع غذا به کم‌خواری و لاغری افراد کمک بسزایی کند.
آیا نوشیدن آب پس از غذا مضر است؟
بیمارستان یاشودا هند، که یکی از بزرگ ترین بیمارستان های زنجیره ای این کشور است به صراحت در سایت خود نوشته است که آب سالم ترین انتخاب است، و حتی اگر به مقدار زیاد مصرف شود هضم غذا را مختل نمی کند، حتی پس از مصرف یک وعده غذایی بسیار سنگین.
پزشکان تغذیه این بیمارستان در پاسخ به این سوال که آیا نوشیدن آب در هنگام غذا یا پس از ان مضر است می نویسند که، خیر نوشیدن آب چه قبل از غذا چه هنگام غذا و چه پس از آن اختلالی در هضم ایجاد نمی کند و در واقع برای هضم غذا مفید است. برای مطالعه دقیق تر این مقاله مهم به سایت بیمارستان یاشودا که در منابع آورده شده است مراجعه فرمایید.
نوشیدن آب یخ با غذا چه ضررهایی دارد؟
نوشیدن آب ولرم هنگاه غذا چه مزایایی دارد؟
آیا نوشیدن نوشابه با غذا مضر است؟
مساله نوشیدن آب با غذا به قدری همه گیر و جهانی شده که شرکت بزرگ نستله تصمیم گرفت در سایت خود اضهار نظری را منتشر کند، این شرکت نوشت که نوشیدن آب هنگام غذا علاوه بر این که به هضم غذا کمک می کند بهترین روش برای جلوگیری از نفخ است و البته نوشیدن نوشابه یا آب میوه در هنگام غذا موجب نفخ خواهد شد.
چه نوشیدنی هایی با غذا توصیه می شود؟
صرفا آب ولرم در هنگام غذا خوردن توصیه می شود و هیچ نوشیدنی ای اعم از نوشابه،آب میوه،کوکتل ها و … در هنگام غذا خوردن توصیه نمی شود.
آیا نوشیدن آب سرعت هضم غذا را بیشتر می کند؟
طی یک مطالعه در سال 1983 در مجله پزشکی هسته ای منتشر شد نوشیدن آب تاثیری در سرعت هضم غذا ندارد و صرفا فرایند هضم را منظم تر می کند. ایلانا مولشتاین عضو تیم مدیریتی انجمن قلب آمریکا می گوید نوشیدن آب در هنگام غذا هورمون های گرسنگی را فعال می کند و موجب ایجاد حس آرامش پس از غذا می شود در صورتی که اگر آب هنگام غذا نوشیده نشود ممکن است سیری پس از آن آزار دهنده باشد.
آیا نوشیدن آب در هنگام غذا به رشد چربی ها کمک می کند؟
نه تنها این ادعا هیچ پایه و اساس علمی ندارد بلکه می تواند طبق نوشته های قبل ادعا کرد که نوشیدن آب در هنگام غذا می تواند به چربی سوزی و کاهل کالری مصرفی در بدن کمک بسیار زیادی کند. مولشتاین که همچنین مدیر برنامه بهبود سلامت آمریکا UCLA نیز هست می گوید خوردن یک ظرف سالاد به معنی این است که شما آب می جوید! پس چرا نباید در هنگام غذا جرعه جرعه آب بنوشید؟ (درواقع نوشیدن آب با غذا را به خوردن سالاد تشبیه می کند)
آیا نوشیدن آب موجب کبد چرب می شود؟
ادعاهایی مبنی بر تاثیر آب یخ بر کبد چرب وجود دارد اما هیچ مدرک و سندی دال بر تاثیر منفی آب ولرم در هنگام غذا بر کبد چرب وجود ندارد، البته نمیتوان نتیجه گرفت که آب یخ باعث ایجاد کبد چرب و یا تشدید آن می شود اما از آنجایی که نوشیدن آب یخ هنگاه غذا توصیه نمی شود پیشنهاد می کنیم از آب ولرم استفاده کنید و از مصرف یخ هنگام غذا پرهیز کنید.
آیا نوشیدن آب غذا را سریع تر به روده می برد؟
سیستم معده انسان به گونه ای است که قابلیت تفکیک مواد را دارد، این یک باور نادرست است که مثلا اگر شما گوشت خورده باشید و پس از آن دو لیوان آب بنوشید، به دلیل خروج زود تر آب از معده، گوشت هضم نشده نیز وارد روده می شود؛ در واقع اینکه آب زود تر از معده خارج می شود صحیح است اما معده تا وقتی گوشت یا هر غذایی هضم نشود آن را وارد روده نخواهد کرد پس این یک باور اشتباه است.
آیا نوشیدن آب با غذا موجب رفلاکس معده یا تداخل غدد انسولین می شود؟
خیر این یک ادعای اینستاگرامی از صفحه ای با نام meme بوده است که بسیار سرو صدا کرد و محققان به این نتیجه رسیدند که این ادعا نادرست است و محتوای گزارش در روزنامه usatoday منتشر شده است.
افسانه ای که ادعا می کند نوشیدن آب با غذا مضر است
روزنامه واشینگتن پست در یک مقاله جامع با یک تیتر جنجالی که به تنهایی این مساله را نقض می کند نوشت، این باور که نوشیدن آب در هنگام غذا مضر است فقط یک افسانه است.
واشینگتن پست می نویسد این ممکن است توصیه یک دوست به شما باشد که نوشیدن آب هضم غذا را مختل می کند و ممکن است دوست شما نیز سالها قبل این جمله را از مادر خود شنیده باشد یا اخیرا آن را در اینترنت خوانده باشد، محیطی که در آن شایعه می تواند جای واقعیت را بگیرد.
تکلیف طب سنتی یا اسلامی در باره مضرات آب با غذا چیست؟
در طب سنتی استدلالاتی وجود دارد که از نظر علمی ثابت نشده اند، و تاقض هایی نیز وجود دارد، بطور مثال طب سنتی یا طب اسلامی با مدرنیته مخالف است یا حد اقل بخض بزرگی از طرفداران این نوع طب مخالفت خود را علنی کرده اند، اما برای اثبات مضرات نوشیدن آب با غذا دلایلی میاورند که تماما مدرنیته در آن دخیل است، مثلا رقت سازی آنزیم های معده صحبتی نیست که بتوان با اعتقاد و بدون آزمایش آن را بیان کرد، بسیار از محققان در سراسر دنیا با تحقیق و آزمایش به این نتیجه رسیده اند که آب تاثیری بر رقت اسید معده و آنزیم های معده ندارد و یا همانطور که پیش تر گفتیم نوشیدن آب موجب چربی سوزی می شود و مدارک و مستندات آن موجود است اما طب سنتی ادعا می کند نوشیدن آب با غذا موجب تجمع چربی ها و کبد چرب می شود و هیچ مدرک علمی و تحقیق علمی برای این ادعا ارائه نمی کنند، ازین رو اساسا گفته های طب سنتی در باره مضرات نوشیدن آب نادرست هستند و این گروه باید در گفته های خود تجدید نظر کنند.
ادعای خارجی ها در باره مضرات نوشیدن آب با غذا
قطعا اگر دلیل علمی، آزمایش و یا تحقیقی وجود داشته باشد ما می پذیریم، اما هیچ کدام از سایت ها و شبکه های خارجی که ادعاهای مشابه را دارند دلیلی برای مضر بودن نوشیدن آب در هنگام غذا ندارند. کلیه منابع خارجی در این باره صرفا به یک عکس و یا متن بسنده کرده اند، هزاران عکس وجود دارد که در آن نوشته شده نوشیدن آب باید 30 دقیقه بعد از غذا باشد، و یا نوشدن آب بربر است با معده نابود شده و عکس ها و مطالب اینچنینی اما این را باید در نظر گرفت که گفته های علمی حتما باید مستند باشند و منابع و تحقیقا به وضوح نشان داده شوند، تمام منابع موثق و مستند در باره نوشیدن آب با غذا بیانگر عدم مضربودن این عمل است و هیچ تحقیق علمی مستندی نیست که ثابت کند نوشیدن آب با غذا مضر است، اگر شما چنین ادعایی دارید حتم اباید بصورت مستند و با منابع موثق و تایید شده آن را اعلام کنید نه صرفا نظرات شخصی یک شخص خاص.
منابع مطلب نوشیدن آب در هنگام غذا:
- مجله پزشکی مایو در این لینک
- گزارش usatoday ، ارائه مستندات دبی فتر استادیار دانشکده تغذیه دانشگاه کالیفرنیا؛ مجله پزشکی هسته ای در سال 1983، “لینک منبع“
- صفحه رسمی شرکت نستله در خصوص فواید نوشیدن آب “اینجا“
- بیمارستان بزرگ یاشودا هند ” لینک “
- Healthline, https://www.healthline.com/nutrition/drinking-with-meals#bottom-line. Last accessed on 14.2.2020
- National Library of Medicine, “Gastric emptying of a physiologic mixed solid-liquid meal“
- Southern Living, How Bad is it to Drink Water While Eating? We Asked the Experts
- Washington Post, April 22, 2019, There’s a persistent myth that you shouldn’t drink water while eating. You can disregard it.
- Nestlé, Myth Busters: Drinking water with meals causes bloating
- The Thirty, Aug. 2, This Is the Secret to Better Digestion, According to Nutritionists
- Yashoda Hospitals, Feb. 20, Does drinking water after meals disturb digestion?
- Asst. Prof. Debbie Fetter, UC Davis, USA TODAY interview
- USA TODAY, Jan. 23, Why you should drink water first thing every day
- روزنامه واشینگتن پست 22 آپریل 2019 ” لینک “
- خبرگزاری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ” لینک خبر“
نویسنده و مترجم: اشکان مهین فلاح